Door nieuwe partijen uit te sluiten, is de Stemtest een extra horde geworden die politieke vernieuwing in de weg staat. In België is het ongewoon moeilijk voor nieuwe partijen om toe te treden tot het politieke landschap. Dat komt door tal van obstakels: van een uiterst hoge steunverklaringeneis tot de oneerlijke partijfinanciering en uitsluiting van de informele infrastructuur van onze democratie (zoals de stemtest). 

-- Nee, de Stemtest is níet politiek neutraal --

De Stemtest is een zeer invloedrijk element in de verkiezingscampagne. Miljoenen mensen doen de test, en één op de vijf laat zijn stemkeuze daardoor mede bepalen. Je moet dus wel héél stevige argumenten hebben om partijen uit te sluiten van de Stemtest. De opsteller van de huidige Stemtest, Professor Walgrave, beweert heel stellig dat het niet mogelijk is om een betrouwbare Stemtest op te stellen waarin ook de nieuwe en kleinere partijen zijn opgenomen.

Dat is eigenaardig, want in andere landen kan het wel. In Duitsland vocht VOLT met succes de uitsluiting uit de Wahl-O-Mat aan. Sindsdien worden ook kleinere partijen opgenomen. Voor zover bekend heeft dat niet geleid tot de onmiddellijke ineenstorting van de Duitse democratie.

In Nederland worden partijen die in de peilingen op minstens één zetel staan opgenomen in de Kieswijzer. Echter, voor die ene zetel is slechts 0,67% van de stemmen nodig, dus is de reikwijdte van de Kieswijzer veel breder. (In België worden de kleinere partijen overigens ook uitgesloten van de peilingen, waarmee we in een vicieuze cirkel vast zitten). Ook de Kieswijzer lijkt prima te werken voor de noorderburen.

In het geval van Voor U voert Walgrave weer een ander argument aan: het verkiezingsprogramma is incompleet. Dat is een raar argument, want geen enkele partij heeft letterlijk alle stellingen uit de Stemtest in zijn programma staan. En het verklaart niet waarom een partij als VOLT, met een volledig en gedetailleerd programma, wordt uitgesloten.

Het argument dat VOLT niet in alle kieskringen opkomt, houdt ook geen steek. Er is ten eerste geen verplichting om overal op te komen, en ten tweede kan het wel degelijk gebeuren dat één of meerdere kandidaten worden verkozen. Maar dan zonder dat de informatie over de standpunten in de Stemtest stond.

Alle argumenten voor uitsluiting van de Stemtest zijn dus flinterdun, en allerminst wetenschappelijk waterdicht. Maar in een podcast met Ivan de Vadder licht Professor Walgrave wel een tipje van de sluier op over zijn overwegingen: hij vindt de particratie een goed systeem, dat prima werkt. Zegt hij expliciet. Daarmee is Walgrave weliswaar onpartijdig, maar niet politiek neutraal. De expliciete voorkeur voor de particratie verklaart waarom alleen gevestigde partijen worden opgenomen in de stemtest. Daarmee kiest hij impliciet wel degelijk partij. Hij kiest voor de gevestigde partijen, en tegen politieke vernieuwing. En de media die de stemtest bestellen en de methode accepteren bij extensie dus ook.

U kunt dit afdoen als verongelijktheid van een kleine partij. Maar het probleem is veel ernstiger: aan miljoenen kiezers wordt essentiële informatie onthouden, en ze worden gestuurd in hun stemkeuze. Daarmee wordt de parlementaire democratie uitgehold. Dat is een zorg voor de hele samenleving, niet alleen voor één of twee kleine politieke partijen.

Het speelveld voor politieke partijen is extreem ongelijk. De ongelijke middelen door de obscene partijfinanciering, hoeven we niet meer te noemen. Voor nieuwe partijen is de drempel om mee te doen hoger dan voor gevestigde partijen, om van de kiesdrempel nog te zwijgen. De uitsluiting van de stemtest en van de peilingen maakt nieuwe partijen onzichtbaar, en maakt dat ze als het ware in het donker, op de tast campagne moeten voeren, waar gevestigde partijen gratis heel veel kostbare informatie krijgen over hun kiezerspubliek.

Natuurlijk kunnen we de stemtest aanvechten voor de rechter, of een klacht indienen bij de Raad voor de Journalistiek. Maar kleine partijen hebben zeer schaarse middelen, die ingezet moeten worden voor de campagne. VOLT heeft daarom zelf alle vragen van de Stemtest beantwoord en de standpunten toegelicht.

VOLT gaat campagne voeren zoals democratie bedoeld is: naar de mensen toe. U vindt ons wellicht niet in de Stemtest, maar wel bij u in de buurt!

Rendez-vous op 9 juni!